แพร่แห่ระเบิด

     แป้แห่ระเบิด หรือแพร่ระเบิด นั้นมาจากไหน ทำไมคนแพร่ถึงต้องแห่ระเบิด เป็นเรื่องจริง อิงตลกที่เด็กๆมักจะเอามาล้อกัน แต่แพร่แห่ระเบิดนั้น เป็นเรื่องราวประวัติศาสตร์หน้าหนึ่งที่เกิดขึ้นจริงๆ ที่อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ในสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง เครื่องบินของฝ่ายสัมพันธมิตรซึ่งนำระเบิดมาทิ้งเพื่อทำลายสะพานรถไฟข้ามห้วยแม่ต้า เพื่อตัดการสื่อสารและขนส่งขึ้นมาภาคเหนือ แต่เครื่องบินถูกยิงตกลงมา ทำให้ระเบิดบางส่วนยังไม่ระเบิด นายหลง มโนมูล ซึ่งเป็นคนงานรถไฟสถานีแก่งหลวง ได้ไปพบซากระเบิด จึงได้มาบอกนายสมาน หมื่นขัน ทราบ นายสมานจึงได้ไปดูและขอความช่วยเหลือจากคนงานรถไฟสถานีรถไฟแก่งหลวงที่อยู่ใกล้เคียงได้แก่ นายชุม ขันแก้ว นายชัยวัฒน์ พึ่งพอง นายพินิจ สุทธิสุข นายย้าย ปัญญาทอง ให้มาช่วยกันขุดขึ้นจากหลุมทรายที่ทับถมอยู่จำนวน 2 ลูกขนาดความโตกว่าถังแก๊สชนิดยาวและทำการถอดชนวนระเบิด แล้วใช้เรื่อยตัดเหล็กตัดส่วนหางของลูกระเบิด ล้วงเอาดินระเบิดออกแล้วเอาดินระเบิดที่ล้วงออกมาได้ นำไปประกอบสร้างระเบิดลูกเล็กๆได้หลายลูก เพื่อนำไประเบิดปลาที่แม่น้ำยมทำให้ได้ปลามามากมาย และด้วยความน้ำหนักที่มากของลูกระเบิด ถึงกับทำให้คานของเกวียนหักต้องเปลี่ยนใหม่ ส่วนระเบิดลูกที่สามช่วยกันขุดด้วยแรงคนไม่ได้เพราะจมอยู่ในหลุมทรายลึกมากจึงได้ไปตาม นาย บุญมา อินปันตี ซึ่งเป็นเจ้าของช้างลากไม้อยู่บริเวณใกล้เคียงให้นำช้างมาลากลูกระเบิดขึ้นจากหลุมทราย แล้วจึงได้ทำการถอดชนวนและล้วงเอาดินระเบิดออกมาสมถบกับสองลูกที่นำมาก่อนแล้วที่บ้านแม่ลู้ ต.บ้านปิน จากนั้นก็ลากโดยบรรทุกบนเกวียน มุ่งเข้าสู่หมู่บ้าน ระหว่างทางชาวบ้านสองข้างทางทราบข่าว และเห็นเกวียนบรรทุกลูกระเบิดตามกันมา 3 คัน ต่างก็เดินตามกันมาเป็นขบวนยาว เมื่อผ่านหน้าบ้าน ต่างก็เดินเข้ามาสมทบเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย จนมาถึงบ้านแม่ลานเหนือใกล้วัด ชาวบ้านยิ่งออกมาดูกันมากขึ้น ชาวบ้านจำนวนหนึ่งที่บ้านอยู่ใกล้วัดได้นำฆ้อง-กลองยาว ฉิ่ง-ฉาบ ออกมาต้อนรับขบวนแห่ เหมือนกับการต้อนรับขบวนกฐินหรือผ้าป่า แล้วแห่เข้าวัด ทำการถวายลูกระเบิดให้เป็นสมบัติของวัดเพื่อใช้เป็นระฆังของวัดแม่ลานเหนือ ส่วนระเบิดลูกที่ 2 ขบวนแห่นำไปถวายที่วัดศรีดอนคำ ต.ห้วยอ้อ สำหรับระเบิดลูกที่ 3 ขบวนแห่นำไปถวายที่วัดนาตุ้ม ต.บ่อทองลอง ปัจจุบัน (พ.ศ.2560) ระเบิดลูกที่ 1 เก็บไว้ที่วัดแม่ลานเหนือ ต.ห้วยอ้อ ระเบิดลูกที่ 2 เก็บไว้ที่วัดศรีดอนคำ ต.ห้วยอ้อ ส่วนระเบิดลูกที่ 3 เก็บไว้ที่วัดนาตุ้ม ต.บ่อทองลอง ทางวัดได้จัดสร้างหอระฆังสูงไว้รองรับสวยงามมาก เคยมีผู้นิยมเล่นของเก่าชนิด หายากและแปลก ๆ ได้มาขอซื้อโดยเสนอราคาให้ถึง 1 ล้านบาท ชาวบ้านเห็นว่ามีราคามากจึงมีมติไม่ขายและเกิดหวงแหนเห็นคุณค่า เกรงจะถูกลักขโมยจึงได้สร้างห้องลูกกรงเหล็กดัดล้อมไว้ ดังนั้นคำว่า “แพร่แห่ ระเบิด” จึงมิใช่คำล้อเลียนแต่เป็นอีกหนึ่งหน้าประวัติศาสตร์ของจังหวัดแพร่ที่คนแพร่ต้องรู้.....

เรียบเรียงโดย นายคมสัน   หน่อคำ
0837373307